Over ons

Wat is Transference Focused Psychotherapy (TFP)?

TFP is een ambulante intensieve, langdurige, individuele psychotherapie van twee zittingen per week, toegepast bij borderline problematiek en op indicatie bij andere persoonlijkheidsstoornissen.

TFP beoogt de extreme belevingen van ‘goed’ en ‘slecht’ dichter bij elkaar te brengen, zodat het leven draaglijker en begrijpelijker wordt. TFP richt zich op de ‘overdracht’ (transference), dat wil zeggen: op alles wat iemand in een contact aan een ander toeschrijft, zoals gedachten, gevoelens en bedoelingen. De manier waarop de patiënt zichzelf en de ander ziet plus het gevoel dat daarbij hoort, staat centraal. Deze elkaar afwisselende ‘dyades’ – bestaande uit een beeld van zichzelf en een beeld van de ander en het verbindende gevoel – vormen volgens de psychoanalytische object-relatie-theorie de bouwstenen van onze innerlijke wereld. Ze ontwikkelen zich vanaf de geboorte in het contact met de belangrijkste opvoeders en bepalen de blik waarmee we de wereld tegemoet treden. TFP onderzoekt de relatie die de patiënt aangaat met de therapeut, immers daarin spelen dezelfde patronen, angsten, misvattingen en wensen zoals de patiënt die ervaart in andere contacten. In de therapie kan ‘het beeld stilgezet worden’ om dat samen te onderzoeken.

Daar kunnen deze problemen onder vier ogen worden ervaren, onderzocht en besproken – zonder negatieve gevolgen. Welke veronderstellingen heeft de patiënt, waar gaat het steeds mis? Doel is dat de patiënt uiteindelijk een vollediger beeld krijgt van zijn eigen kenmerken en die van anderen reëler inschat, zodat verwachtingen en beperkingen beter hanteerbaar worden. TFP is een ‘ik-en-jij-behandeling’, een relationele behandeling waarin de behandelaar zich inzet om ‘mee te kijken’ met de patiënt naar hoe deze zichzelf en de mensen om zich heen waarneemt. TFP richt zich vooral op blijvende veranderingen in de manier waarop mensen zichzelf en anderen beleven.

Onderzoek toont aan dat mensen na TFP minder (zelf-)destructief en wanhopig zijn én dat ze zich veiliger en meer op hun gemak voelen in relaties tot anderen. Hun vermogen om over zichzelf en anderen te denken neemt toe en hun conflicten nemen af. Werk, liefdesrelaties en gezin gaan beter. TFP beoogt blijvende veranderingen in de innerlijke structuur en symptoomvermindering.

Werkzaam op symptoomniveau

Inmiddels is TFP op werkzaamheid onderzocht bij borderline patiënten in twee onafhankelijke internationale gerandomiseerde en gecontroleerde trials (RCT’s). TFP bleek een significant beter resultaat op te leveren dan de vergelijkingscondities (Clarkin e.a. 2007; en Doering e.a. 2010). In het eerste geval werd de behandeling vergeleken met DGT en met een steunende psychodynamische therapie. Deze bleken beide ook werkzaam, maar op significant minder symptoomgebieden dan TFP.

In de Doering studie werd TFP vergeleken met behandeling door experts in borderline problematiek. In de vergelijkingsconditie bleek de uitval veel groter dan bij TFP. Bovendien bleek TFP bij te dragen aan significant meer verbetering in de borderline symptomen, in psychosociaal functioneren, persoonlijkheidsorganisatie en te leiden tot minder suïcides en minder psychiatrische opnames dan de controleconditie. Op basis van deze twee studies kan geconcludeerd worden dat TFP een effectieve behandeling is.

Werkzaam op structureel niveau: de persoonlijkheid

Belangrijk is dat uit het vervolg op de twee eerstgenoemde studies (Levy e.a. 2006; Fischer-Kern e.a., 2015) bleek dat TFP niet alleen op symptoomniveau effectief is, maar ook meer structurele verandering laat zien – dus in de innerlijke structuur van de patiënt – en wel in de richting van meer veilige gehechtheid.

Patiënten in de TFP-conditie gingen beter reflecteren en mentaliseren, kregen meer zicht op zichzelf en op andere mensen. In de vergelijkingscondities gebeurde dit niet. Dit resultaat is daarom zo belangrijk omdat deze structurele veranderingen maken dat mensen duurzaam beter kunnen omgaan met zichzelf en anderen, minder in conflicten terecht komen en beter gevoel kunnen verdragen. In deze gunstige resultaten is TFP vooralsnog uniek.

BIG Four

TFP is opgenomen in de Multidisciplinaire Richtlijn Persoonlijkheidsstoornissen (2008) als één van de ‘Big Four’ psychotherapieën voor borderline problematiek. En ook in de huidige Zorgstandaard Persoonlijkheidsstoornissen. TFP wordt beschreven in handboeken en gedoceerd in opleidingen tot (BIG) klinisch psycholoog, psychotherapeut en psychiater. En voldoet aan ‘de stand van de wetenschap en praktijk’.

Registratie als TFP therapeut

De vereisten om als TFP therapeut gekwalificeerd te zijn:

• BIG-geregistreerd psychotherapeut, klinisch psycholoog of psychiater (of daartoe in opleiding)
• Psychodynamische leertherapie c.q. leeranalyse gevolgd (conform de eisen van NVPP, NVPA, NPG, NPAG of NPAV)
• Met succes (getoetst) volgen van een theoretische cursus van 30 uur contactonderwijs olv een gecertificeerde TFP-opleider.
• Technische seminar (‘adherence and competence’) van 30 bijeenkomst van 1 uur door een gecertificeerde TFP-opleider.
• Uitvoeren van minimaal 2 TFP-behandelingen bij patiënten met persoonlijkheidsproblematiek /BPO, met een frequentie 2×7 (= totaal 250 uur behandeling onder supervisie uitgevoerd).
• Supervisie over uitgevoerde TFP-behandelingen van minimaal 30 bijeenkomsten van 2 uur (groep) of 1 uur (individueel) minimaal 1×14 per behandeling.

TFP Nederland en ISTFP

Sinds 2012 zijn TFP therapeuten in Nederland verenigd in een vereniging (TFP Nederland) die op haar beurt weer is aangesloten bij de internationale vereniging: International Society Transference Focused Psychotherapy (ISTFP), opgericht door de Kernberg group in New York. Eén keer per jaar organiseren we een z.g. landelijke supervisiedag voor leden en beginnende TFP therapeuten.

Elke twee jaar organiseert ISTFP een internationaal congres.

TFP is ook één van de erkende registers van de Nederlandse Vereniging voor Psychoanalytische Psychotherapie (NVPP).